Mei 2018. Overschrijdt National Geographic een juridische grens met de cover van zijn juni nummer? Volgens Matus Bence wel. Deze Slowaakse fotograaf maakte al in 2015 voor de supermarkt Tesla een foto die flinke overeenstemming vertoont met de cover van National Geographic: een ijsberg die onder water een plastic zak blijkt te zijn.

‘Geen plagiaat’

Het AD (18 mei) laat National Geographic over de kwestie aan het woord. De op de cover gebruikte foto schijnt vorig jaar gemaakt te zijn door een Boliviaanse kunstenaar, die er zelfs een prijs mee won. ‘De jury heeft destijds ook niet geoordeeld dat er plagiaat gepleegd is… Wij zijn, net zoals de jury, van mening dat er geen sprake is van plagiaat’, aldus National Geographic.

Inbreuk of niet-beschermd idee?

Het is één van de lastigste vragen op het gebied van het auteursrecht: is nu alleen een (niet beschermd) idee overgenomen of zijn er toch zoveel concrete elementen gekopieerd dat er sprake is van auteursrechtinbreuk? We twijfelen. Aan de ene kant zijn er toch wel wat concrete zaken overgenomen: de kleuren, de hoek van waaruit je de wateroppervlakte ziet en de duidelijk zichtbare handvatten van de zak. Maar aan de andere kant is de vorm van de ijsberg toch verschillend en zien de lucht en het landschap er anders uit. Maar alles afwegend geven wij uiteindelijk Matus Bence toch de beste kansen, mocht het tot een rechtszaak komen.

Iconenkleed

Een vergelijkbare discussie werd onlangs gevoerd over een ‘iconenkleed’ dat het gerenommeerde reclamebureau KesselsKramer tijdens een pitch voor de gemeente Leiden had gemaakt. Dat had toch wel wat weg van het iconenkleed dat het bureau Same-d, dat ook aan de pitch meedeed,  eerder voor Leiden ontwierp. Maar de rechter wilde van een inbreuk niet weten: het idee om iconen als beeld-taal te gebruiken, wordt niet beschermd door het auteursrecht. Ideeën en stijlen zijn op zichzelf niet beschermd. KesselsKramer won de pitch en Same-d werd verdienstelijk tweede (maar daar heb je niets aan in een pitch). Wel sneu voor Same-d en niet heel creatief van KesselsKramer.

Bas Kist